معاون علمی رئیس جمهور اعلام كرد
افزایش 1 و هشت دهم برابری نرخ بازگشت پژوهشگران مقیم خارج به کشور
به گزارش شیک بار، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور با اعلان اینکه آیت الله رئیسی به همه وزرا تاکید می کرد که حتی اگر نخبگان حوزه های شما با دولت موافق و همراه نیستند، نظرات آنها دریافت و از آنها استفاده شود، اظهار داشت: این رویکرد سبب شد که سال 1402 نسبت به سال 1401، همکاری هایمان با ایرانیان مقیم خارج از کشور، 3 برابر شود و همین طور بازگشت نخبگان از 200 دانشگاه برتر دنیا به کشور، 1.8 برابر ارتقاء یافته است.
به گزارش شیک بار به نقل از ایسنا، دکتر روح الله دهقانی فیروزآبادی با حضور در قسمت گفتگوی ویژه شبکه خبر صدا و سیما ضمن تسلیت شهادت رئیس جمهور، ابزار امیدواری کرد که مکتب خدمت خالصانه ای که آیت الله رئیسی بنیانگزار آن بودند و برای آن نماد شدند، مستدام در کشور بماند و هر روز شاهد پیشرفت ایران و درخشش آن در جهان باشیم.
وی ضمن اشاره به نوع نگاه آیت الله رئیسی به زیست بوم فناوری ایران، اظهار نمود: در یک هفته گذشته در رابطه با ابعاد شخصیتی شهید جمهورمان صحبت های زیادی شد که با عنایت به فضای اندوه و احساسی که مردم داشتند، عمده توجهات به سمت منش، رفتار، اخلاق و خلوص و خستگی ناپذیری ایشان بود و من بعنوان معاون کوچک ایشان که در حوزه علمی و فناوری به ایشان کمک می کردم، قویا معتقدم که حضرت آیت الله رئیسی یک مدیر راهبردی تمام عیار بود.
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به اینکه اقتصاد دانش بنیان برای آیت الله رئیسی تنها یک اصلاح عنوان نبود، بلکه تغییر راهبردی جدی در حوزه علم و فناوری کشور بود، اظهار داشت: در سالهای اول انقلاب و حتی ۳ تا ۴ دولت قبل، عمده رشد و پیشرفت کشور بر اساس اقتصاد منبع پایه بوده است و در این خصوص عمدتا بر پایه منابع نفتی و معادن، اقتصاد کشور را توسعه دادیم، به این معنا که نفت را می فروختیم و با پول آن مدرسه، بیمارستان و دانشگاه می ساختیم.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور اضافه کرد: ولی در سالهای اخیر با عنایت به بالا رفتن مصرف و هزینه های کشور و همینطور تحریم های سنگینی که دشمن ضد کشور داشته است، اقتصاد منبع پایه بزودی ضعف خویش را نشان داد.
دهقانی فیروزآبادی با تکیه بر این که تکیه به نفت و خام فروشی، معضل اقتصاد کشور بوده است، افزود: اگر ما به دنبال پیشرفت و رشد تراز هستیم، بر اساس اقتصاد منبع پایه نمی توان به آن نائل شد.
وی تصریح کرد: راهبردی که رهبر معظم انقلاب بیشتر از ۲۰ سال قبل که تحت عنوان جنبش نرم افزاری آغاز کردند، در دوران حضرت آیت الله رئیسی به بلوغی رسید که تغییر راهبری این زیست بوم از یک زیست بوم صرفاً علمی و فناوری افتخارآفرین به یک زیست بوم مؤثر در اقتصاد مورد توجه ایشان قرار گرفت. خروجی این نگرش، در عنوان معاونت علمی مشاهده می شود و این معاونت به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ارتقاء یافت.
دهقانی فیروزآبادی تغییر نام معاونت علمی را ناشی از این نگاه راهبردی دانست و اظهار نمود: اگر می خواهیم رشدی در کشور اتفاق بیفتد، کلید گشایش این مسیر، تنها و تنها در علم و فناوری است. مسئله بهره وری که بارها و بارها آیت الله رئیسی در سخنرانی خود بیان می کرد، استفاده از نخبگان چه به صورت فردی و چه در چارچوب شرکتهای دانش بنیان بوده و نشان دهنده توجه راهبردی ایشان به اقتصاد دانش بنیانی بود که باید ارزش آفرینی خویش را در علم و فناوری بیابد.
وی ادامه داد: برای نخستین بار که خدمت آیت الله رئیسی رسیدم تا نکات خویش را مطرح کند دو راهبرد جدی را ترسیم کردند که یکی از این راهبردها این بود که دستاوردهای علمی و فناوری کشور باید به صورت جدی، واقعی و مؤثر در زندگی مردم و همه حوزه های اقتصادی چون صنعت، کشاورزی، سلامت، معدن و پتروشیمی نفوذ کند و دومین راهبرد این بود که این توجه نباید ما را از آینده غافل کند.
به قول وی این نگاه آیت الله رئیسی بود که یک نگاه به آن چه که در گذشته داریم و استفاده از آن در اقتصاد و نگاه به آینده و دستاوردهایی که باید داشته باشیم.
دهقانی فیروزآبادی تصریح کرد: بندی در برنامه هفتم توسعه آمد که مورد حمایت ایشان قرار گرفت که مبحث آن، اینست که کشور باید در خلال برنامه هفتم توسعه، ۶ مجموعه بزرگ و تراز در آفرینش های فناوری های روز داشته باشد که این ۶ مرکز در حوزه های زیست مهندسی، میکروالکترونیک، علوم شناختی، اعصاب و مغز، هوش مصنوعی و کوانتوم است.
دهقانی فیروزآبادی اظهار نمود: فکر نمی کنم که در دولت با عنایت به مسائل مختلفی که وجود داشت، کسی مانند رئیس جمهور شهید، توجه و پیگیر مسائلی چون هوش مصنوعی و کوانتوم داشته باشد.
معاون علمی رئیس جمهور تصریح کرد: معتقدم مرکز ملی هوش مصنوعی و شورای راهبری کوانتوم دو تا از یادگاری های شهید رئیسی در حوزه فناوری های رو به آینده است و ما تلاش کردیم در مدت ۲ سال که در خدمت ایشان بودیم، برنامه ریزی های خویش را بر روی این دو محور متمرکز نماییم.
افق ترسیم شده علم و فناوری از نظر رئیس جمهور شهید
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور با بیان اینکه خوشبختانه کشور در سالهای گذشته رتبه های خوبی در حوزه های علم و فناوری چون فناوری های زیستی، نانو و هوش مصنوعی کسب کرده است و دارای رتبه های جهانی هستیم، ولی توجه آیت الله رئیسی این بود که در طول برنامه هفتم در جایگاه های اول تا سوم قرار بگیریم.
دهقانی فیروزآبادی، با اشاره به اینکه آیت الله رئیسی توجه جدی به آماده شدن زیر ساخت های لازم برای فناوری داشته است، خاطرنشان کرد: زمانی توسعه فناوری در چارچوب لابراتوار ها و شرکتهای دانش بنیان کوچک و نوپا قابل تصور بود، ولی در دنیایی که هر روز به واسطه فناوری پیشرفت می کند، توجه به ساختارهای متمرکز و بزرگ و ملی یک نگاه راهبردی است که این را به ما تذکر می داد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان افزود: این نگاه که در کشور حداقل ۶ مجموعه بزرگ آزمایشگاهی و مرکز آفرینش های فناوری داشته باشیم همچون توجهات خاص رئیس جمهور شهید بوده است.
نگاه رئیس جمهور شهید به نخبگان
دهقانی فیروزآبادی در مورد رویکرد آیت الله رئیسی به نخبگان اظهار داشت: ایشان نگاهشان به نخبگان یک نگاه فراتر از بخشی از جامعه بود و به معنای واقعی کلمه در سیاست ها و راهبردهای وی، نگاه حکمرانی نخبگانی را می دیدم، به این معنا که تاکید داشتند که مسائل کشور تنها و تنها با کمک و همکاری نخبگان حل می شود.
وی افزود: ما از نظر منابع در کشور محدودیت داریم که دولت باید با آن گذران امور داشته باشد، ولی اگر قرار باشد پیشرفتی در کشور اتفاق بیفتد، این پیشرفت لزوما از مسیر سرمایه گذاری های پولی و مالی باردیگر نیست، بلکه از جنس اصلاح فرایندهای حکمرانی به سمت فرایندهای هوشمندانه و نخبگانی است.
دهقانی فیروزآبادی اظهار داشت: تاکیدی که آیت الله رئیسی به همه وزرا در این حوزه داشت، این بود که حتی اگر نخبگان حوزه های شما با دولت موافق و همراه نیستند، نظرات آنها دریافت و از آنها استفاده گردد.
وی ادامه داد: من معتقدم تنها مسیر پیشرفت را حضرت آقا دنبال می کنند و رشدی که ما در کشور انتظار آنرا داریم، استفاده از نخبگان در ارکان حکمرانی و حل مسائل کشور است؛ چون که راهکارهای حل مسئله کشور، راهکارهای نخبگانی است نه راهکارهای مالی و سرمایه ای و منابعی.
معاون علمی رئیس جمهور افزود: تصور نمی کنم که در طول این سال ها، دولتی جوان تر از دولت آیت الله رئیسی تجربه کرده باشیم، بگونه ای که در رده های میانی مدیریت در وزارت خانه های صمت، جهاد کشاورزی، علوم و بهداشت شاهد حضور مدیران دهه ۶۰ و ۷۰ هستیم که کاملا با نگاه نخبگانی فعالیت می نمایند.
وی افزود: علاوه بر آن آیت الله رئیسی در حوزه های صنفی و رسیدگی و توجه به نخبگان هم دغدغه مند بود و در جلسات، همواره نخستین سؤالشان در مورد وضعیت نخبگان کشور این بود که فضای نخبگانی کشور، چه کارهایی می تواند انجام دهد.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اضافه کرد: به خاطر دارم مسئله شرایط پزشکان، پرستاران و کادر درمان را با ایشان درمیان گذاشتم و کمتر از دو هفته با تمام مؤثران این حوزه جلسات فشرده برگزار کرد و یک جلسه که به مدت ۳ ساعت در خدمت ایشان بودیم، منجر به تدوین ۱۲ راهکار عملیاتی شد..
به نقل از ایشان، آیت الله رئیسی در این جلسات به دنبال سفارش نبود، بلکه به دنبال راهکارهای عملیاتی بود و تاکید آیت الله رئیسی بر «راهکارهای علی الارض» بود.
دهقانی فیروزآبادی تصریح کرد: اگر آخرین استوری صفحه ایشان را مشاهده کنید، دستور ایشان به من در شورایعالی فضای مجازی برای تشکیل کمیته ای به منظور حفظ و نگهداری و تقویت نیروی انسانی نخبه کشور در حوزه های فضای مجازی و حوزه های نرم بوده است.
دهقانی فیروزآبادی اظهار نمود: تاکید آیت الله رئیسی این بود که بزرگترین پشتیبانی از جریان نخبگانی کشور، ایجاد زمین بازی برای تاثیر گذاری آنها در همه عرصه ها از عرضه مشاوره تا حوزه های مدیریتی است، ضمن آنکه توجه ویژه ای به نخبگان داشت و همین توجه ویژه بود که ارتباطات ما را با نخبگان ایرانی خارج از کشور توسعه داد.
وی تصریح کرد: افتخار می کنم که طبق آمارهای سامانه های جذب و به کارگیری نخبگان، سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱، همکاری هایمان با ایرانی ها مقیم خارج از کشور، ۳ برابر شده لست. همینطور بازگشت نخبگان از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور، ۱.۸ برابر ارتقاء یافته است.
رئیس بنیاد ملی نخبگان این ارتقای آمارها در حوزه نخبگان را حاصل توجه ویژه رئیس جمهور شهید به امور نخبگان عنوان نمود.
وی خاطرنشان کرد: پارسال عده ای نخبگان ایرانی که سال قبل به کشور بازگشتند، بعنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها مشغول به فعالیت شدند و برای عده ای از آنها که قریب یه ۳۵۰ نفر می شود، فرصت ایجاد شرکتهای دانش بنیان فراهم گردید و بخش دیگری از آنها بعنوان نیروهای متخصص در شرکتهای تراز دانش بنیان، فرصت همکاری پیدا کردند.
وی ادامه داد: نگاه دیگری که آیت الله رئیسی به حوزه نخبگانی داشت، این بود که ایرانیانی که در خارج از کشور هستند، اما به هر علتی که نمی توانند به کشور بازگردند، ولی علاقمند به خدمت در کشور می باشند، بچه های کشور هستند؛ ازاین رو پارسال بیشتر از ۲۰۰ مورد پروژه های راهبردی با این افراد که خارج از کشور بودند، تعریف کردیم.
وی افزود: این ۲۰۰ پروژه در خارج از کشور اجرا شد و خدمات آن در کشور مورد استفاده قرار گرفته است.
حمایت ها برای توسعه بازار دانش بنیان ها
دهقانی فیروزآبادی در پاسخ به این سوال که مهم ترین حمایت رئیس جمهور شهید از فناوری چه بوده است، اظهار داشت: مهم ترین نکته ای که ایشان بارها به من تاکید می کرد اینست که بزرگترین کار این معاونت، به خط کردن همه دستگاه ها و دولت جهت استفاده از محصول و خدمات شرکتهای دانش بنیان. این که می گویم آیت الله رئیسی یک فرد فکور راهبردی بود، بنابراین است.
وی ادامه داد: من به جرات عرض می کنم که طی سالهای گذشته بزرگترین حامی فکری و گفتمانی و سیاستی جریان دانش بنیان کشور، حضرت آقا و بزرگترین حامی اجرایی فرامین مقام معظم رهبری برای توسعه اقتصاد دانش بنیان، شخص آقای رئیسی بوده لست یعنی آیت الله رئیسی شخصا داعیه دار توسعه بازار دانش بنیان ها بود و بارها تصریح کرد که به هیچ وجه اجازه داده نشود که کالا و خدمتی که در کشور وجود دارد و شرکتهای دانش بنیان می توانند آنرا تأمین کنند، از خارج تهیه شود و این امر برایشان خط قرمز بود.
معاون علمی رئیس جمهور با اشاره به اینکه آیت الله رئیسی در جلسات هیات دولت بارها تاکید می کرد که کالایی که در داخل تولید می شود، نباید از خارج وارد شود، اظهار داشت: ایشان هم هوشمندانه هدایت می کرد و هم شخصا مدعی پشتیبانی از بازار دانش بنیان ها بود.
دهقانی فیروزآبادی افزود: این رویکرد منجر به رخدادهای شگرفی پارسال شد، این که شرکتهای حوزه نفتی از ۱۰۰ شرکت به ۶۰۰ شرکت ارتقاء می یابد و این که وزارت نفت امروز بیشتر از ۱.۸ میلیارد دلار قرار داد با دانش بنیان ها منعقد کرده، نتیجه حمایت های رئیس جمهور شهید است.
وی فروش ۵۳۰ همتی شرکتهای دانش بنیان پارسال را از دیگر دستاوردهای توجه و حمایت رئیس جمهور شهید از این حوزه دانست و اظهار داشت: سال قبل دانش بنیان ها ۵ میلیارد دلار ارز دولتی دریافت نمودند و در مقابل ۲.۵ میلیارد دلار صادرات داشته اند که ارزش متوسط صادرات آنها نسبت به کالاهای صادراتی برابر بوده است. باید توجه گردد که همه محصولات شرکتهای دانش بنیان، دانش محور نیستند و کالاهای غیر دانش بنیان هم در سبد تولیدات خود دارند.
دهقانی فیروزآبادی اظهار نمود: مسئله اصلی اینجاست که معادل ۲۰ میلیارد دلار محصول و خدمتی که شرکتهای دانش بنیان در کشور به فروش رساندند که عمدتا ۶۰ تا ۷۰ درصد نسبت به قیمت نمونه خارجی ارزش دارد، صرفه جویی ارزی به همراه داشته است، به این معنا که این شرکت ها ۵ میلیارد دلار ارز دریافت نمودند و ۲.۵ میلیارد دلار صادرات داشتند که این عدد ۳ برابر میزان صادرات ۱۴۰۱ است.
به قول وی صادرات دانش بنیان شرکتهای دانش بنیان در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ سه برابر شد و در مقابل قریب به معادل خارجی ۳۰ میلیارد دلار کالا و خدمت به کشور عرضه دادند.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور تصریح کرد: دارویی که باید ۱۸۰ میلیون دلار در سال برای خرید آن هزینه می کردیم، صرفاً با ۲۰ میلیون تومان تأمین ارزی، در کشور تأمین شد و مردم احساس نکردند که ما تحریم شدیم و بزرگترین حمایت آیت الله رئیسی همین بود.
به خط شدن دستگاه ها برای بهره گیری از توان دانش بنیان ها
دهقانی فیروزآبادی، نمونه دیگر همکاری دستگاه ها با خرید داخل را وزارت نیرو عنوان نمود و اظهار داشت: حمایت این وزارت خانه از دانش بنیان ها ۴ برابر شده است. سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ تعداد قراردادهای بار اول معاونت علمی با دستگاههای دولتی ۴.۸ برابر شد.
وی با تکیه بر این که توسعه بازار، بزرگترین حمایت رئیس جمهور شهید از دانش بنیان ها بوده است، تصریح کرد: برای رشد پایدار شرکتهای دانش بنیات اتفاق دیگری در دولت رئیس جمهور شهید رخ داد. بودجه معاونت علمی هر سال رشد داشته است و اعتبارات معاونت علمی پارسال نزدیک به ۷ هزار میلیارد تومان بود و سال ۱۴۰۳ که در آن هستیم، با وجود همه مسائل و مشکلات کشور، ظرفیت بودجه ای معاونت علمی هم اکنون بر مبنای قانون برنامه هفتم و قانون بودجه، بیشتر از ۳۵ هزار میلیارد تومان است.
دهقانی فیروزآبادی ضمن اشاره به منابع تأمین مالی بودحه های این معاونت، توضیح داد: یکی از منابع آن بودجه مستقیم معاونت قریب به ۴ تا ۵ همت با رشد ۲۰ درصدی است. منبع دیگری که رئیس جمهور شهید در جلسه سران قوا تاکید داشت و با کمک ایشان تصویب گردید، بسته ۷ هزار میلیارد تومانی برای سال ۱۴۰۳ و یک بسته ۸ هزار میلیارد تومانی برای سال ۱۴۰۴ است که برای معاونت علمی با کمک دستگاه ها از راه تعریف پروژه های پیشران در اقتصاد دانش بنیان تأمین خواهد شد.
معاون علمی رئیس جمهور این پروژه های پیشران را پروژه های فناورانه ای دانست که از جانب دانش بنیان ها اجرایی می شود و دستگاههای اجرایی بهره بردار آن خواهند بود و از طرفی مردم مستقیما اثرات آنرا در زندگی خود مشاهده می کنند.
وی افزود: منبع دیگر تأمین اعتبارات معاونت علمی، قانون جهش تولید دانش بنیان است که منابعی را در چارچوب تبصره ۶ بودجه ۱۴۰۳ برای این معاونت علمی در نظر گرفته و پیشبینی می شود که اعتبارات معاونت علمی بیشتر از ۲۰ همت بالغ شود و قانون تاکید کرده که سازمان بودجه موظف است به صورت یک دوازدهم تخصیص دهد.
وی با اشاره به اینکه سال جاری ما توفیق نداشتیم که به رئیس جمهور خدمت نماییم، اظهار داشت: تمرکز و توجه ایشان به حوزه فناوری به صورتی بود که سال جاری اتفاقات شگرفی در این عرصه رخ می داد. همه ما از شرایط محدود بودجه ای کشور آگاه هستیم، ولی بودجه ای برای توسعه صندوق نوآوری و شکوفایی تخصیص داده شد و در دولت آیت الله رئیسی و هیات امنای این صندوق مصوب شد که سرمایه این صندوق که سال ها ۳ هزار میلیارد تومان بود، به ۱۰۰ همت افزایش یابد و این اقدام یکی از مصوبات رئیس جمهور شهید است.
دهقانی فیروزآبادی تصریح کرد: این توجه تنها یک معنا دارد و آن نگاه راهبردی رئیس جمهور شهید به این که علم و فناوری کلید پیشرفت کشور است. امیدوارم در دولت آینده که مردم به خوبی آنرا انتخاب خواهند کرد، این هدفگذاری مقدس و بلند نظرانه ایشان، توسعه یابد و شاهد این باشیم که اقتصاد کشور به شکل جدی از اقتصاد منبع پایه به اقتصاد دانش بنیان تغییر یابد.
دیپلماسی فناوری راهبرد دیگر رئیس جمهور شهید بود
رئیس بنیاد ملی نخبگان در قسمت دیگری از سخنانش به همکاری وزارت امور خارجه و شهید امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه شهید اشاره نمود و اظهار داشت: در یک سفر خارجی رئیس جمهور شهیدمان نبوده که در رابطه با علم و فناوری سخن نگفته باشد و یا یک هیات خارجی نیست که به ایران آمده باشد و رئیس جمهور شهیدمان از همکاریهای علمی و فناوری سخن نگفته باشد؛ اینها اتفاقی نیست. کلیه سفرهایی که آیت الله رئیسی می رفتند، ما و همکاران در سازمان همکاریهای بین المللی که از یادگاری های شهید رئیسی است، مامور می شدیم که نمایشگاهی از دستاوردهای علمی و فناوری برگزار نماییم.
وی با اشاره به اینکه سال قبل بر مبنای ابلاغیه رئیس جمهور شهید، سازمان بین المللی همکاریهای علمی و فناوری تشکیل شد، این سازمان و بنیاد علم ایران را از یادگاری های آیت الله رئیسی نام برد و خاطرنشان کرد: در هیچ کدام از دوره های گذشته، معاونت علمی بعنوان پایه و اساس رکن سفرهای رئیس جمهور مطرح نبود، ولی آیت الله رئیسی تاکید بر این مسئله داشت.
دهقانی فیروزآبادی افزود: ما پارسال بیشتر از ۳۰۰ هزار هیات تجاری را میزبانی کردیم، در حالیکه این عدد ۶ برابر سال ۱۴۰۱ است و من پارسال ۴۳ هیات سیاسی در سطح وزیر، رئیس مجلس و رئیس جمهور را میزبانی کردم؛ این عدد یعنی در هر هفته یک هیات خارجی.
دهقانی فیروز آبادی تصریح کرد: اینها سیاست های تاکید بر روابط بین المللی است که نتیجه آن صادرات ۳ برابری محصولات دانش بنیان می شود. شهید امیر عبداللهیان باور داشت و به رئیس جمهور هم اعلام نموده بود که ایران در حوزه علم و فناوری نسبت به خیلی از کشورها برتری دارد و از این جهت گفتمان محوری علم و فناوری نسبت به سایر گفتمان ها برای ما دست برتری را بوجود آورده است.
معاون علمی رئیس جمهور با تکیه بر این که شهید امیر عبداللهیان یکی از مدافعان و پیگیرکننده های جدی دیپلماسی علمی بود، اضافه کرد: صادرات محصولات دانش بنیان تنها ارزآوری نیست، بلکه صادرات دانش بنیان به معنای صادرات فرهنگ، اقتدار و صادرات پیام پیشرفت است و رئیس جمهور شهید ما خیلی خوب این مورد را از نظر راهبردی درک کرده بودند.
قانون جهش تولید دانش بنیان
وی افزود: به لطف پیگیری رئیس جمهور شهید، کلیه فرایندهای معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی در پشتیبانی از شرکتهای دانش بنیان، شفاف سازی شد، سامانه های خدمت تعریف و مشخص شد که شرکتهای دانش بنیان چه حمایت هایی را در چه زمانی دریافت کرده اند و چه نتیجه ای به دنبال داشته است.
معاون علمی رئیس جمهور تصریح کرد: قانون جهش تولید قانونی می باشد که در ۱۰ سال آینده در کشور تحول ایجاد خواهد نمود و این از دیگر یادگاری های شهید جمهور ما است و امیدوارم این قانون را به خوبی اجرا نماییم.
منبع: شیك بار
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب